صدمات در هر ورزش یا فعالیت بدنی اجتناب ناپذیر است و می‌تواند به طور قابل توجهی بر عملکرد و کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد. یک برنامه‌ی توانبخشی ورزشی و فیزیوتراپی می‌تواند به شما در بازیابی قدرت و تحرک پس از آسیب های ورزشی، بیماری و یا جراحی ناشی از فعالیت های بدنی کمک کند. اما سوال اینجاست که کدام یک برای شما مناسب است؟ در حالی که اهداف فیزیوتراپی و اهداف توانبخشی ورزشی، بازگرداندن عملکرد و کاهش درد است، رویکردها، اهداف و بیماران مورد هدف در هر یک از آنها متفاوت است. درک تفاوت بین این دو روش، می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیمات آگاهانه‌ای درباره‌ی مراقبت‌های بهداشتی خود بگیرید، چه یک ورزشکار حرفه‌ای باشید یا فردی که قصد دارد عملکرد بدنی و فیزیکی خود را بهبود بخشد. ما در این مقاله، تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی را با جزئیات بررسی می‌کنیم تا به شما کمک کنیم تا متوجه شوید کدام یک با نیازهای شما مطابقت دارد و دچار اشتباه رایج در فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی نشوید.
تفاوت‌های کلیدی فیزیوتراپی و توانبخشی
اگر بخواهیم تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی را به طور ساده بیان کنیم، باید بگوییم که رشته‌ی فیزیوتراپی، سبک زندگی عمومی بیماران را مورد بررسی و درمان قرار می‌دهد و معمولا برای افرادی با دردهای عضلانی مانند کمر درد، دردهای موجود در پا و دیگر عضلات بدن کاربرد دارد. در مقابل توانبخشی ورزشی مجموعه‌ای از اقدامات است که به منظور بهینه سازی عملکرد و کاهش ناتوانی در افراد دارای مشکلات سلامتی انجام می‌شود، برای مثال از توانبخشی در افرادی که به سبب سکته‌ی مغزی، تصادف، آسیب‌های ورزشی و… دچار عدم کنترل همه و یا قسمتی از بدن خود شده‌اند، استفاده می‌شود.
به عبارتی فیزیوتراپی بر روی نیازهای حرکتی و پتانسیل فرد متمرکز است و درمان و توانبخشی ورزشی، جهت بهبود، حفظ و بازیابی دامنه کامل حرکت و توانایی‌های عملکردی در طول زندگی، ارائه می‌شود. ممکن است این تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی کمی شما را گیج کند، زیرا گاهی این دو گاهی به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. فیزیوتراپی در اصل تنها یکی از اجزای توانبخشی است.
توانبخشی فیزیکی، که شامل فیزیوتراپی به عنوان بخشی از درمان شما می‌شود، ممکن است در صورتی که در حال سپری کردن دوران بهبودی پس از آسیب دیدگی هستید یا شرایط پزشکی خاصی دارید که باعث ناتوانی شما می‌شود، مورد استفاده قرار گیرد.
تعدادی از تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی را در این قسمت برای شما شرح داده‌ایم:
1) تمرکز
توانبخشی ورزشی معمولا روی ورزشکاران و آسیب‌های آنها تمرکز دارد. این یک شکل تخصصی از توانبخشی است که آسیب های خاص و رایج در ورزش را هدف قرار می دهد، مانند پارگی ACL، آسیب های روتاتور کاف و پیچ خوردگی مچ پا. برنامه‌های درمانی که برای کمک به بیماران در بهبود عملکرد بدنی و افزایش توانایی‌های ورزشی خود طراحی شده‌اند، معمولا شامل تمرینات هدفمند و تکنیک‌های تخصصی برای بهبود تعادل، قدرت، انعطاف پذیری و استقامت هستند.
فیزیوتراپی، یک نوع کلی‌تر از توانبخشی است که می‌تواند به هر کسی که آسیب دیده است یا شرایط پزشکی دارد که بر حرکت آنها تأثیر می گذارد کمک کند. متخصصان فیزیوتراپی، در درمان انواع بیماری‌ها، از دردهای مزمن گرفته تا بهبودی پس از عمل، آموزش‌های لازم را دیده است. در این روش، برنامه‌های درمانی برای کمک به بیماران، به جهت بازیابی استقلال و بهتر شدن کیفیت زندگی، با توجه به علل زمینه‌ای درد و یا اختلال در عملکرد، طراحی می‌شود.
2) زمان سنجی
توانبخشی ورزشی، معمولاً پس از آسیب یا محدودیت فیزیکی که مانع ورزش یا فعالیت بدنی شود، شروع می‌شود. زمان شروع توانبخشی ورزشی، به شدت آسیب، سلامت کلی و سطح آمادگی بدنی بستگی دارد و ممکن است بلافاصله و یا پس از یک دوره استراحت یا سایر درمان‌ها شروع شود.
فیزیوتراپی را می‌تواند در هر زمانی، قبل یا بعد از جراحی انجام داد و می‌توان گفت معمولا فیزیوتراپی، مرحله‌ی اول درمان برای شرایط مزمن، از جمله آرتریت یا کمردرد است و می‌تواند یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از انواع آسیب‌ها یا جراحی باشد. علاوه بر این، فیزیوتراپی می‌تواند پس از جراحی یا توانبخشی ورزشی ادامه یابد تا به بیماران کمک کند پیشرفت خود را حفظ کرده و از آسیب‌های بعدی جلوگیری کنند.
3) محل درمان
در هنگام نقاهت پس از آسیب ورزشی، پیگیری درمان در یک مرکز تخصصی توانبخشی ورزشی بسیار ضروری است. خدمات توانبخشی ورزشی، معمولاً در یک کلینیک تخصصی، مانند کلینیک یا سالن ورزشی مخصوص برای این کار ارائه می شود، که در آن ورزشکاران می‌توانند با درمانگران توانبخشی ورزشی در یک محیط انفرادی یا گروهی کوچک کار کرده و ارتباط برقرار کنند.
اما در مقابل و در تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی، باید گفت که فیزیوتراپی را می‌توان در محیط های مختلف، از جمله بیمارستان‌ها، کلینیک‌های سرپایی و حتی خانه بیماران انجام داد، تا اطمینان حاصل شود که بیماران مراقبت‌های مورد نیاز خود را در یک محیط راحت دریافت می‌کنند.
4) تکنیک
تکنیک‌های توانبخشی ورزشی، به طور خاص برای ورزشکاران و افراد فعال طراحی شده است. به عنوان مثال، یک بازیکن بسکتبال ممکن است روی مکانیک‌های پرش و فرود کار کند، این در حالی‌ست که یک دونده ممکن است روی آموزش مجدد راه رفتن تمرکز داشته باشد. درمانگران توانبخشی ورزشی، ممکن است از تکنیک‌هایی مانند پلایومتریک، تمرینات چابکی و تهویه مخصوص ورزش برای کمک به ورزشکاران به جهت بازگشت به عملکرد قبل از آسیب استفاده کنند. روش های توانبخشی ورزشی ممکن است شامل ماساژ، کشش و حرکت مفاصل نیز باشد.
و در مقابل، تکنیک های فیزیوتراپی متنوع‌تر است و ممکن است شامل درمان دستی، ماساژ و ورزش باشد. در این روش، درمان متناسب با نیاز بیمار انجام می‌گیرد و این درمان‌ها می‌توانند شامل تمرین‌هایی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل باشند. علاوه بر این، روش های فیزیوتراپی بیشتر بر فعالیت های عملکردی زندگی روزمره، مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و بلند کردن اشیاء تمرکز دارد. متخصصان فیزیوتراپی برای کمک به بهبود بیماران، گاها از وسایلی مانند عصا یا بریس کمک می‌گیرند.
کدام یک برای من مناسب است؟ توانبخشی ورزشی و یا فیزیوتراپی؟
فیزیوتراپی یا توانبخشی ورزشی: کدام یک برای شما مناسب تر است؟ این سوالی‌ست که احتمالا در تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی ذهن شما نقش بسته و مرتضی نعمتی متخصص توانبخشی ورزشی اینجاست تا چراغ این راه تاریک را بر شما روشن سازد. هنگام انتخاب بین فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی، عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند در تصمیم گیری‌های ما دخیل باشند، برخی از مهم‌ترین این عوامل عبارتند از: آسیب، شدت، سطح سلامت، اهداف بهبودی و شیوه زندگی.
اگر ورزشکار هستید یا به طور منظم در ورزش خاصی شرکت می‌کنید، توانبخشی ورزشی ممکن است مناسب‌ترین گزینه برای شما باشد. از طرفی، اگر آسیب یا محدودیت بدنی شما مربوط به ورزش نباشد یا اگر بیماری زمینه‌ای دارید که ممکن است بر بهبودی شما تأثیر بگذارد، بهترین انتخاب برای شما فیزیوتراپی است.
چه مدت پس از انجام توانبخشی ورزشی می‌توان به ورزش بازگشت؟
شروع دوباره‌ی فعالیت‌های ورزشی و به عبارتی ریکاوری بعد از بروز آسیب و انجام توانبخشی ورزشی، ممکن است برای برخی از ورزشکاران با ترس از درد و اضطراب‌های بازگشت علائم همراه باشد. به طور کلی، بیمار می‌تواند به محض اینکه از بهبود آسیب‌های قبلی، بازگشت قدرت بدنی مناسب، هماهنگی متناسب عضلات و انعطاف پذیری کامل اطمینان حاصل کرد، انجام فعالیت‌های ورزشی خود را از سر بگیرد. باید حتما این نکته را در نظر بگیرید که قبل از تصمیم به بازگشت به ورزش، با متخصصان توانبخشی ورزشی خود درباره‌ی بیومکانیک ورزشی، مشورت داشته باشید و سطح تمرینات خود را متناسب با تجویز پزشک انجام دهید. با شرکت در کلاس توانبخشی ورزشی در کرج، زیر نظر دکتر مرتضی نعمتی، متخصص توانبخشی، این مرکز با در نظر گرفتن شرایط کلی بدن شما و نواحی آسیب دیده، به شما کمک خواهد کرد تا ورزش را به جهت بهبودی خود پیش ببرید.
کلام آخر
چگونه بهترین متخصص فیزیوتراپی یا توانبخشی ورزشی را انتخاب کنیم؟ ما شرکت در کلاس‌های توانبخشی در کرج، زیر نظر دکتر مرتضی نعمتی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. تفاوت فیزیوتراپی و توانبخشی ورزشی زیاد است و بسته به موقعیت هر فرد، هر دوی این درمان‌ها برای شما موثر خواهند بود. فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا سطح عملکرد قبلی یا حداکثر پتانسیل خود را پس از یک حادثه فاجعه بار مانند، جراحی، سقوط، بیماری یا سایر رویدادهای این چنینی، به دست آورید و اما هدف از توانبخشی، کمک به بیماران برای یادگیری مجدد مهارت‌ها یا یادگیری روش‌های جدید برای انجام کارهای روزمره در زمانی است که این مهارت‌ها به دلیل تصادف یا بیماری مختل شده است.
