توانبخشی بیماری ام اس + حرکات ورزشی برای افراد مبتلا به MS

ام اس یک بیماری نوروآتوانوم درونی است که به طور عمده سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری عمدتاً از طریق تخریب میانین مغز و نخاع و تشکیل زمینه های التهابی به وجود می آید. علائم ام اس ممکن است شامل اختلالات حسی، اختلالات حرکتی، خستگی، اختلال در کارکردهای ذهنی، و مشکلات دیگر باشد. در بیماری ms، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های عصبی خود حمله می کند و باعث تخریب کاپسول میالینی موجود بر روی اعصاب می شود. این باعث قطع ارتباط نورون ها و اختلال در انتقال اشارات عصبی می شود. علل ام اس هنوز کاملاً مشخص نشده اند، اما به عنوان یک ترکیب از عوامل ژنتیکی و محیطی تلقی می شود. معمولاً در افراد جوانتر شروع می شود و به طور کلی در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. درمان ام اس به منظور کاهش علائم و کنترل پیشرفت بیماری انجام می شود، که از داروها، فیزیوتراپی، درمان های تقویتی، توانبخشی بیماری ام اس با ورزش استفاده می شود. به عنوان یک بیماری مزمن، ام اس نیاز به مدیریت مداوم دارد و ممکن است تاثیر گذاری آن در هر فرد متفاوت باشد. برای توانبخشی بیماری ام اس می­توانید از ورزش‌های توانبخشی برای بیماران ms نیز بهره ببرید.

علائم و نشانه‌های ام اس

نشانه‌های بیماری مولتیپل اسکلروزیس(ام اس) می‌توانند شامل این موارد باشند:

• اختلالات دید: دابلیو یا دیگر مشکلات دید ممکن است از جمله علایم باشد.
• خستگی شدید: افراد ممکن است خیلی زود خسته شوند و حتی با استراحت کافی بهبود نیابند.
• ضعف عضلانی: تأثیر MS بر حرکت و عملکرد بدن می­تواند به شکل عدم توانایی در کنترل حرکات عضلانی و ضعف عضلات خود را نشان دهد. همچنین از دیگر مشکلاتی عضلانی که ام اس به همراه دارد می­توان به پرانتزی شدن پاهای افراد مبتلا به این بیماری اشاره کرد که شما می­توانید با روش درمان پای پرانتزی با ورزش این مشکل را برطرف کنید.
• مشکلات حرکتی: ممکن است مشکلاتی مانند لرزش، تعادل ناپایدار، یا مشکلات در راه رفتن به وجود آید.
• مشکلات حافظه و تمرکز: افراد ممکن است مشکلاتی در حافظه، تمرکز، یا فرآیندهای شناختی داشته باشند.
• درد: درد عضلانی یا مفصلی ممکن است اتفاق بیفتد.
• مشکلات مثانه: ناتوانی در کنترل مثانه و نیاز به ادرارزدایی فوری و مشکلات در خالی کردن مثانه به طور کامل از جمله مشکلاتی است که بیماری ام اس به همراه دارد.
• اختلالات روده: مشکلات در حرکات روده و یا اسهال، مشکلات در کنترل حرکات روده و ناتوانی در تعیین زمان مناسب برای دفع نیز از مشکلات ام اس است.
• مشکلات روحی و روانی: به عنوان یک بخش از تأثیرات متعدد ام اس بر زندگی روزمره، مشکلات روحی مثل اضطراب و استرس، افسردگی، اختلالات خواب، اختلالات روان‌شناختی و تغییرات در روابط اجتماعی نیز می‌توانند ظاهر شوند.

این تنها چند مثال است و باید توجه داشت که هر فرد ممکن است نشانه‌های متفاوتی تجربه کند. اگر شما یا کسی که می‌شناسید احساس می‌کنید که ممکن است ام اس داشته باشید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. در ادامه مقاله همراه ما باشید تا توانبخشی بیماری ام اس با ورزش را با هم مرور کنیم.

روش­های تشخیص بیماری ام اس

برای تشخیص بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)، پزشک از چندین روش و آزمایش ممکن است استفاده کند. در ادامه، به برخی از این روش‌ها اشاره می‌شود:

1. آزمایش‌های تصویری

. اسکن مغز MRI: این آزمون تصویربرداری به وضوح بالا از مغز و نخاع استفاده می‌کند تا تغییراتی که ناشی از ام اس هستند را نشان دهد.

. تصاویر مایلوگرافی: این تصاویر از نخاع را نشان می‌دهند و ممکن است تغییراتی که به اثر ام اس مرتبط هستند را نمایان کنند.

2. آزمایش‌های نوار عصبی:

. نوار عصبی EMG : بررسی فعالیت عصب‌ها و عضلات با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی.

. پتانسیل‌های وابسته به زمان: این آزمایش برای ارزیابی عملکرد دید و سیستم عصبی مرکزی استفاده می‌شود.

3. آزمایش‌های خونی:

. برخی آزمایش‌های خونی ممکن است انجام شود تا عوامل دیگری که علائم مشابه ام اس ایجاد کنند را از بین ببرد.

4. تاریخچه پزشکی و بررسی فیزیکی:

. جمع‌آوری اطلاعات از تاریخچه پزشکی شما و بررسی علائم فیزیکی ممکن است به پزشک کمک کند تا تشخیص دقیق‌تری بگذارد.

تشخیص ام اس نیاز به همکاری بین تاریخچه پزشکی، نتایج آزمایش‌ها، و تجزیه و تحلیل علائم و نشانه‌ها توسط پزشک تخصصی اعصاب است. اگر احساس می‌کنید که ممکن است به ام اس مبتلا باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و نظر متخصص را بپرسید.

روش‌های توانبخشی بیماری ام اس

هدف از توانبخشی بیماری ام اس بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آن، حفظ عملکرد بیماران و کاهش تأثیرات علائم ممکن است. متخصصین توانبخشی از زمان تشخیص این بیماری در تلاش هستند تا برای بالابردن سطح سلامت، کاهش خستگی و کمک به سلامت عمومی بیماران و بدست آوردن بهترین عملکرد آن­ها در زندگی روزمره از روش­های مختلف توانبخشی بیماری ام اس بهره ببرند. در ادامه به روش­های توانبخشی بیماری ام اس خواهیم پرداخت.

1. فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یکی از روش‌های مؤثر در بهبود علائم و کاهش تأثیرات بیماری ام اس است. این روش با استفاده از تمرینات و فعالیت‌های فیزیکی، به افراد مبتلا به ام اس کمک می‌کند. برخی از نقاط مهم در این زمینه عبارتند از:

• تقویت عضلات: فیزیوتراپی شامل تمریناتی است که به تقویت عضلات به خصوص تقویت عضلات پا در ام اس کمک می‌کنند. این تقویت می‌تواند از افت قدرت عضلانی کاسته و بهبود عملکرد حرکتی فرد را ارتقا دهد.
• تمرینات تعادلی: تمریناتی که بر روی تعادل و کنترل حرکتی تمرکز دارند، به افراد مبتلا به ام اس کمک می‌کنند تا در حرکت‌های روزمره بهبود یابند.
• تمرینات افزایش انعطاف‌پذیری: تمریناتی که به افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل می‌پردازند، می‌توانند در کاهش خطر آسیب و بهبود حرکت‌های مفصلی موثر باشند.
• آموزش در مورد استفاده از کمک‌های حرکتی: فیزیوتراپی می‌تواند به افراد آموزش دهد چگونه از کمک‌های حرکتی مانند قطبی، کرسی حمام، یا وسایل کمکی دیگر بهینه استفاده کنند.
• توانبخشی از طریق حرکت: فیزیوتراپی با ارائه تمرینات مناسب، به افراد کمک می‌کند تا بهبود در حرکت‌ها، تعادل، و کیفیت زندگی کلی خود را تجربه کنند.

همچنین، فیزیوتراپی باید با توجه به نیازها و شرایط خاص هر فرد تنظیم شود. تعیین اهداف مشخص و توصیه‌های فیزیوتراپیست به صورت شخصی و با همکاری فرد مبتلا، می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت فیزیکی و عملکرد حرکتی ایفا کند.

2. حرکات و تمرینات ارگونومیک: طراحی حرکات و تمرینات خاص با توجه به نیازهای فرد به منظور جلوگیری از آسیب و افزایش راحتی در انجام فعالیت‌های روزمره.

3. توانبخشی از طریق شناختی-رفتاری (CBT): استفاده از رویکردهای روان‌شناختی به منظور مدیریت استرس، افسردگی، و بهبود راهبردهای مقابله.

4. استفاده از امکانات و کمک‌های فناوری: استفاده از تکنولوژی‌های پزشکی و امکاناتی مانند کفش‌ها و وسایل کمکی برای افزایش استقلال و راحتی در حرکت.

5. تغذیه سالم: تغذیه مناسب برای حمایت از سلامتی عمومی و افزایش انرژی بدن.

6. مشاوره و پشتیبانی روانی: مشاوره با متخصص روان‌پزشکی یا روان‌شناس به منظور مدیریت افسردگی، اضطراب، و استرس.

7. تمرینات تنفسی: تمریناتی که به بهبود تنفس و مدیریت خستگی کمک می‌کنند.

8. ورزش کردن: از اهمیت در توانبخشی ام اس می­توان به افزایش قدرت عضلانی، بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی، افزایش انعطاف‌پذیری، و بهبود عملکرد قلب و عروق به عنوان یک بخش مهم در توانبخشی بیماری ام اس بشمار می­رود. این فعالیت‌ها می‌توانند به شکل‌دهی بهبود در عوارض بیماری کمک کنند.

توجه به نیازها و شرایط خاص فرد مبتلا به ام اس و همکاری با تیم درمانی متخصص می‌تواند در انتخاب بهترین روش‌های توانبخشی ام اس مؤثر باشد. همچنین، تغییرات در سبک زندگی و اعمال تغییرات مناسب در محیط زندگی نیز می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

آیا می توان از ام اس پیشگیری کرد؟

دانشمندان، محققان و پزشکان هنوز روشی برای درمان یا پیشگیری از ام اس پیدا نکرده اند. اما درک عوامل مؤثر در توسعه و پیشرفت ام اس می تواند راه را برای توسعه درمان ها و گزینه های پیشگیری باز کند. اگرچه هیچ نتیجه گیری قطعی وجود ندارد، اما مطالعاتی هست که احتمالات مختلفی را برای پیشگیری از ام اس بررسی می کند. این موارد شامل موارد زیر است:

حفظ سطح کافی ویتامین D: چندین مطالعه بر روی این موضوع تمرکز کرده اند که آیا سطوح ویتامین D بر فعالیت ام اس تأثیر می گذارد یا خیر، برخی تحقیقات نشان می دهد که سطوح بالاتر ویتامین D ممکن است از ابتلا به ام اس جلوگیری کند. ویتامین D را می توان از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید، غذاهای غنی شده و مکمل ها به دست آورد.

روزه داری: یک مطالعه در سال 2016 بر روی موش ها نشان داد که روزه می تواند اثرات مفیدی را برای ام اس داشته باشد. اگرچه تحقیقات بیشتری در مورد انسان ها مورد نیاز است، اما انواع خاصی از روزه – مانند رژیم فستینگ – ممکن است مفید باشد.

نوشیدن قهوه: گزارشی در سال 2016 نشان داد که خطر ابتلا به ام اس در افرادی که مقدار زیادی قهوه می نوشند (بیش از 30 اونس یا حدود 4 فنجان در روز) به میزان قابل توجهی کمتر است.

به حداقل رساندن سطح استرس: تحقیقات نشان می دهد که استرس ممکن است در ایجاد ام اس دخیل باشد. بر اساس یک مطالعه در سال 2020، رویدادهای مهم زندگی استرس زا می تواند با افزایش 17 تا 30 درصدی خطر ابتلا به ام اس مرتبط باشد.

ترک سیگار: سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند خطر ابتلا به ام اس و پیشرفت ام اس را افزایش دهد. علاوه بر این، برای افراد مبتلا به ام اس، سیگار کشیدن با افزایش فعالیت بیماری و ناتوانی همراه است.

توانبخشی با ورزش

توانبخشی بیماری ام اس با ورزش، باید شامل حرکات ورزشی مناسب باشد که در محدوده­ی تحمل عضلانی بیمار انجام شود، بنابراین انتخاب حرکات ورزش­ های مناسب در توانبخشی با ورزش بسیار مهم است. تمرینات بدنسازی برای بیماران ام اس میتواند بسیار موثر باشد. بیماران مبتلا به ام اس بهتر است برای استفاده از توانبخشی برای درمان خود، از برنامه ریزی تمرینات توانبخشی، دکتر مرتضی نعمتی استفاده کنند. برنامه ورزشی برای افراد مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) باید با دقت و توجه به وضعیت فیزیکی هر فرد تنظیم شود. در هر صورت، تمریناتی که به تقویت عضلات، افزایش انعطاف‌پذیری، و بهبود تعادل و کنترل حرکتی کمک می‌کنند، ممکن است برای افراد مبتلا به ام اس مفید باشند. برخی از تمرینات حرکتی مناسب عبارتند از:

• تمرینات تقویت عضلانی: انجام تمرینات با وزن بدن یا وزن‌های سبک برای تقویت عضلات.
• تمرینات کار با توپ فیتنس: تمریناتی که با استفاده از توپ فیتنس انجام می‌شوند، می‌توانند به تعادل و استقامت عضلات کمک کنند.
• تمرینات انعطاف‌پذیری: انجام تمرینات انعطاف‌پذیری مثل خم شدن، کشیدن، و گشوده شدن مفاصل.
• تمرینات تعادل و کنترل حرکتی: تمریناتی که بر روی تعادل و کنترل حرکتی تمرکز دارند، مثل ایستادن با یک پایان.
• شنا: شنا به عنوان یک فعالیت ورزشی با کمترین فشار بر روی مفاصل، می‌تواند برای افراد مبتلا به ام اس مناسب باشد.
• دوچرخه‌سواری:دوچرخه‌سواری یک فعالیت کم فشار بر روی مفاصل است که می‌تواند به تقویت عضلات و بهبود قدرت قلبی و عروقی کمک کند.

هرچند ورزش برای افراد مبتلا به ام اس مهم است، اما قبل از شروع به هر برنامه ورزشی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، و در برگزاری کلاس های توانبخشی در کرج شرکت کنید که آنها می‌توانند بر اساس وضعیت شما برنامه ورزشی مناسبی را برایتان توصیه کنند.

ورزش در خانه

انجام ورزش در خانه بدون نیاز به هیچ وسیله ای امکان پذیر است و می تواند راهی عالی برای تناسب اندام و سلامتی باشد. در اینجا تمرینات قدرتی برای بیماران ام اس  که می توانید در خانه انجام دهید آورده شده است:

1. اسکات:

• بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
• انگشتان پا را کمی به سمت بیرون بچرخانید.
• گویی می خواهید روی صندلی بنشینید، باسن خود را به عقب و پایین ببرید.
• زانوها را تا جایی خم کنید که ران ها تقریباً با زمین موازی شوند.
• به آرامی به حالت ایستاده برگردید.

2. لانژ:

• بایستید و پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
• یک قدم بزرگ به جلو بردارید و پاشنه پای عقبی را روی زمین قرار دهید.
• زانوی جلویی را تا جایی خم کنید که ران جلویی با زمین موازی شود.
• زانوی پشتی نباید به زمین برخورد کند.
• به آرامی به حالت ایستاده برگردید و حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.

3. شنا:

• روی شکم دراز بکشید، کف دست ها را زیر شانه ها روی زمین قرار دهید.
• بدن خود را صاف نگه دارید، به طوری که سر، ستون فقرات و پاها در یک خط مستقیم قرار گیرند.
• با خم کردن آرنج ها، بدن خود را به سمت زمین پایین بیاورید.
• مراقب باشید که آرنج ها را بیش از حد به سمت بدن خود خم نکنید.
• با صاف کردن آرنج ها، به حالت شروع برگردید.

4. پلانک:

• روی شکم دراز بکشید، آرنج ها را زیر شانه ها و ساعدها را روی زمین قرار دهید.
• بدن خود را صاف نگه دارید، به طوری که سر، ستون فقرات و پاها در یک خط مستقیم قرار گیرند.
• شکم و عضلات باسن خود را سفت کنید.
• تا جایی که می توانید این حالت را حفظ کنید.
• این تمرین یکی از تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس است

چرا بیماران مبتلا به ام اس به ورزش نیاز دارند و آیا ورزش موثر است؟

ورزش بطور کلی برای حفظ و بهبود تناسب اندام و سلامتی توصیه می شود و این امر در مورد افراد مبتلا به ام اس نیز صدق می کند. نشان داده شده است که افراد مبتلا به ام اس به طور قابل توجهی از نظر فیزیکی کمتر از عموم مردم فعالیت می کنند. در این شرایط به دلیل سطح فعالیت کم باعث خستگی و ضعف بدنی آنها می شود.

علاوه بر این، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد ورزش شدت علائم مختلف ام اس، از جمله خستگی و علائم افسردگی را کاهش می دهد، راه رفتن و تعادل را بهبود می بخشد و کیفیت زندگی را افزایش می دهد.  بیماری های همراه (به عنوان مثال، چاقی، بیماری های قلبی عروقی و اسکلتی عضلانی) با سطح ناتوانی بالاتر در افراد مبتلا به ام اس مرتبط است. ورزش در مدیریت بسیاری از این بیماری تاثیر گذار است و بنابراین به طور غیرمستقیم به مدیریت ام‌اس کمک می­کند. تحقیقات نشان می دهد که ورزش در ام اس می تواند:

• به افراد مبتلا به ام اس شدیدتر کمک کنید تا حد امکان تحرک و فعالیت داشته باشند.
• کمک به مدیریت علائم ام اس به عنوان مثال. سفتی عضلات، خستگی، تعادل.
• کاهش خطر بیماری قلبی.

منبع:

+